Vinicius de Moraes

El amor,
que no sea inmortal puesto que es llama,
pero que sea eterno mientras dure.

Vinicius de Moraes

Poeta eta musikari brasildarra

Irabazleen zaldia

Irrintzi gorriz jauzika dator

irabazleen zaldia

Xabier Lete

Historia irabazleek idazten dute, eta horren aztarnak nabarmenak dira Amerika Latinan. Plazetan konkistadoreen monumentuak aurki daitezke; guztien buru Cristobal Colon, zaldi gainean. Buenos Airesen ere, Plaza de Mayotik gertu, han dago espiniarra lurrari hogeiren bat metro kenduta, argentinarrei goitik behera begira.

Ez da harritzekoa, beraz, oraindik zenbait lekutan bekaitzez begiratzea kanpotarroi. Asko sufritu duten herriak dira, Humahuaca-ko hau bezala, Bolibiako mugan. Mendeetan zehar kanpotarrok guztia kendu diegu, guzti-guztia, eta orain eguzkitako anteojoak jantzita etortzen gara beraien lurretara bueltan.Gure aldetik, zer gutxiago errespetu osoa baino. Hala ere, horrek ez du esan nahi bertako indigenak-eta ezagutzeko aukerarik izan ez dugunik. Hizkuntza gutxituak, galtzear dauden kulturak, borrokan ari diren herriak... Zoritxarrez guri ezagunak egiten zaizkigun kontuak. Ni indarrez eta esperantzaz betetzen nau munduan lehengusuak baditugula jakiteak, lanean eta borrokan jarraitzeko.

Irrintzi gorriz jauzika datorren zaldia beti ez dadin agintari, kapitalismo eta globalizazioarena izan; izan dadila herri txikiena, kulturena, hizkuntzena eta gauza ttikien munduan bizi nahi dugunona.

Resaka, ala Tutatis!

Resaka. Biharamuna. Bestondoa. Klaboa. Guztiak batera dauzkat nik gaur. 

Izen zientifikoa: Egunis Horribilis. Lagunentzat: izorrai! Amarentzat: "atzo ere ibiliko hitzean!". Norberarentzat: putada. 

  Galoek zuten amets-gaiztoa egia bihurtu da gaur: goizean jeiki naizenean zerua buru gainera erori zait, ala Tutatis! Eskerrak edabe magikoa ere badudan: spidifena (speeda bera igual onena?!). Lehen aldiz mozkortu bainintzen atzo. Diot, Amerikalatinan. Afaria ederki joan zen: Iruñeko bikote bat, Baionako mutil bat, Bilboko neska eder bat eta ni. "Gu Euskaldunak gera, Euskal Herrikoak!" Gaur, ez dakit zer izan zen erantzule nagusia: Vasco Viejo ardoa, zerbeza, tekila, coca orriak edo Cafe Cremeak. Probatu nuen Argentinako gaua, Saltako gaua; ez dauka beste lekuetakoarekin diferentzia handiegirik. Agian jendea sueltoxeago. Edo saltaxeago.

Eta kauendio!, ez esan gezurrik, noizbait gauaren parte izan denak badaki-eta zer den hau: buruko mina, palpitazioak, izerdi hotza, nekea... Nire resakek izaten dute berezitasun bat ere: izugarrizko gogoa larrutarako, hau da, normalean baina are handiagoa. Beti kontrakorrientean. Bezperan oroitu beharrekoak biharamunean etortzen zaizkigu burura.

Resaka putada erraldoia ere bada busean zurekin eramateko. Maletan ez zait kabitu, eta neuk eraman behar izan dut soinean, bost orduko bidean, Saltatik Tilcarara. Argentina iparrean nago, Boliviarekin mugan. Hemen jendeak coca mastikatzen du matea hartu beharrean, paisaia ezin ederragoz inguratuta. Airean nabari da Pachamamaren seme-alaben lurraldea hurbil dagoela...

Roman eta esvastica

Futbola erlijio da Argentinan; bitxia, erlijioak sekta diren lekuan. 

Arituan ikasi egiten da, eta ikasi dugu guk ere. Nongoa naizen galderak zein taldetakoa naizen ekartzen du atzetik; hasieran, futbola ez zaidala gustatzen izaten zen erantzuna: baietz, Casillasek Iker izena duela, nik bezala, baina hura ez dela euskalduna; baietz, ona dagoela Sara Carbonero; ezetz, ez nintzela poztu Espainiak mundiala irabazi zuenean; ezetz, ez garela ez espainiar ez frantziar. 

Baina bat nekatu egiten da ezezagunei behin eta berriro, goiz eta gau, txapada berdina sartzen. Orain, egunaren arabera erantzuten dut, segun. Izan naiteke Athleticekoa, Villarrealekoa edo Boca Juniors-ekoa. Maita dezaket futbola, edo gorrota; sutsuki hitz egin edo paso egin; segun. Polita da jolastea. 

Ezkerreko eta eskuineko, nazionalista eta konstituzionalista, urbano eta baserritar, proletariatu eta burges, futbola da guztiak elkartzen dituen droga. Beno, ez droga bakarra. Erromatarrek zirkoa zeukaten jendea entretenitzeko eta egungo agintariek futbola daukate. Ez hizkuntzak, ez kulturak, ez herriak, ez musikak ez gaitu batzen. Futbolak batzen gaitu. 

 Roman Boca Juniors-eko jokalaria dela jakin dut. Andeen magalean, Argentina iparrean, Saltan, Boca Juniors-eko kamiseta erosi dut, 10a: Roman. Utzidazue nire burua justifikatzen. Oroituko duzue "American History X" filma. Protagonistak, kartzelan sartzen dutenean, kamiseta kendu eta tatuatua duen esvastica erakusten du, terrenoa markatzeko. Nik, lagunik ez badut egin, aski dut hostelean Romanen nikia janztea. Zer ote nabil, nire kontraesanak justifikatzen? 

Siempre te criticarán

Iñigo Faltzesi. Alla ostias, biba San Fermin!

Siempre te criticarán, hablarán mal de ti y será difícil que encuentres alguno que apruebe todas tus actitudes. 

Entonces... vive como te parezca. 

La vida es una obra de teatro que no permite ensayos; por lo tanto... canta, baila, pinta, ríe, quiere, ama y vive intensamente cada momento de la vida antes de que se baje el telón y la obra acabe sin aplausos.

Charlie Chaplin

Iguazun... igual zu?

Xuabe dator ura bere bidean, leun hasi da ibaiarekin jolasean. Ibaiaren txoko bakoitza deskubritu nahi du, harri bakoitza laztandu, bazter oro gozatu. Ibaiak jolasa jarraitu egin dio, eta abiadura handitu egin dute.

Abiadura handitzearekin bat, erabat murgildu da ura ibaiaren korronteetan. Jadanik badaki ez dagoela atzera bueltarik. Geroz eta azkarrago doaz biak, bai ura bai ibaia. 

 

Sartu da azken txanpan, galdu du burua, ez daki non dagoen. Egin du salto amildegi ertzetik, atera du hots izugarria, atera ditu txinpartak eta aparra. Segundu kontua baino ez.

Sosegatu da. Ostera, leun hartu du ibaiak bere altzoan, eta lasai, aseta, mantsotu da berriro. Aspaldian egin duen larru jotzerik onena izan da.

Boligrafo hau II

Boligrafo hau aurkitu dut kalean Posadasen, Argentinako iparraldean.

Patuaren bitxikeriak, Saroi Jauregiri lapurtu niona tinta gabe geratu da; ez da oso bizkorra izan behar Amerika Latinak ere, naizena izaten lagunduko (eta oztopatuko) didala jakiteko.